BROEDERSCHAP OFTE GILDE VAN SINTE ANNA TOT RIJTHOVEN

Het gilde St. Anna uit Riethoven is volgens een oud reglement waarvan een kopie werd teruggevonden in de kaft van een oud manuaal uit 1781, opgericht in 1488.

De oude kaart begint als volgt:

"Alsoo onsen auden voorvaderen in den jaeren onses saligmakers 1488 met consent ende licentie van onsen heijligen vader den paus van Roomen hebben verworven bij opene brieven van octrooi te mogen instellen ende te ordonneren ter eeren ende ter liefde Godts ende St. Anna een broederschap ofte gulde tot Rijthoven."

Zowel in het oude reglement (ongedateerd) als in het rekeningenboek van 1781 wordt 1488 als oprichtingsjaar genoemd. Het oudste archiefstuk waarin het gilde vernoemd wordt, is uit 1597. Vanaf 1781 tot 1988 zijn alle inkomsten en uitgaven opgetekend in een rekeningenboek. We nemen dan ook aan dat het gilde onafgebroken heeft bestaan. Er zullen natuurlijk ook wel ups en downs geweest zijn en ook tijden dat het gilde een minder actief bestaan leidde.

Het genoemde rekeningenboek, in die tijd meestal manuaal genoemd, werd aangeschaft in 1781. Vooraan werd het vernieuwde reglement ingeschreven, gevolgd door de handtekeningen van de officianten (officieren) van het gilde. Vanaf 1781 zijn alle inkomsten en uitgaven van het gilde daarin opgetekend en deze jaarrekening is praktisch ieder jaar ondertekend door de gehele overheid. Zo kon er dus een complete lijst opgesteld worden van alle koningen, hoofdlieden, vaandrigs en dekens van het gilde.

In 1988, bij het vijfhonderdjarig bestaan van het gilde, zijn zowel het oude reglement als het oude rekeningenboek gerestaureerd door de Tiendschuur in Tilburg. Tegelijkertijd werd een nieuw rekeningenboek vervaardigd door de Tiendschuur, dat evenals het oude boek vervaardigd is van handgeschept papier en gebonden volgens de oude methode met smalle reepjes leer.

Volgens het oude reglement was de Sacramentsprocessie een van de belangrijkste activiteiten van het gilde. De deelname daaraan en de daaropvolgende maaltijd werden geregeld in het eerste artikel van het reglement. De gildebroeders en zusters moesten “stil ende modest” aan de Sacramentsprocessie deelnemen. Op die dag of op een van de volgende zondagen werd “ene vredelijke maeltijd gehouden”.

Aan deze maaltijd worden nog verschillende artikelen gewijd. Als iemand ruzie met een medebroeder had, moest hij die ander vergeven of op zijn minst die ander verdragen. Gebeurde dat niet dan werd hij of zij uit het gilde gezet. Men mocht op deze maaltijd ook niet gulzig zijn en niet overmatig drinken. Praten over iemands fouten of tekortkomingen en zaken waardoor ruzie zou kunnen ontstaan, waren verboden.

Doordat de Sacramentsprocessie zo’n belangrijke plaats inneemt in het reglement, is bij ons de vraag gerezen, welke binding er bestaat tussen Gilde Sint Anna en het Sacramentsgilde uit Bergeijk. Kortgeleden zijn we in het bezit gekomen van een archiefstuk, dat spreekt over “de guldemeesters van de Sacramenten ende Sint Anna”. Omdat de parochie van Riethoven destijds onder de kerk van Bergeijk hoorde, zullen beide gilden op de een of andere wijze wel zeker met elkaar te maken hebben.

Het lijkt misschien vreemd, maar al die eeuwen is er maar heel weinig veranderd. In 1967 was datzelfde reglement nog steeds in gebruik. De inkomsten kwamen nog steeds van de opbrengsten van de akkers en de uitgaven werden voornamelijk gedaan voor het teerfeest.

De opbloei.

In 1935 was de Bond van Schuttersgilden Kring Kempenland opgericht en na de oorlog werden er door deze organisatie Kringgildedagen georganiseerd. Op deze dagen kwamen de gilden samen om in wedstrijden te vendelen, trommen, schieten en bazuinblazen. Begin jaren 60 begon de heropbloei. De opbrengst van de akkers was niet voldoende om alle kosten te betalen. Gelukkig leenden enkele gildebroeders renteloos geld om de uniformen, trommen, vendels en het vaandel te betalen. Het aantal gildebroeders en zusters nam snel toe. Deelnemen aan gildedagen om te schieten, te vendelen en te trommen, dat wilden die van Sint Anna ook wel. In 1969 trad het gilde aan in nieuwe uniformen, nieuwe trommen, nieuwe vendels en een nieuw vaandel.

Deelnemen aan gildedagen om te schieten, te vendelen en te trommen, dat wilden die van Sint Anna ook wel. In 1969 trad het gilde aan in nieuwe uniformen, nieuwe trommen, nieuwe vendels, een nieuw vaandel en een aantal jonge gildebroeders. Een nieuwe tijd brak aan. De opbrengst van de akkers was nu lang niet voldoende om alle kosten te betalen. Een andere manier om geld bijeen te krijgen was er nog niet. Gelukkig leenden enkele gildebroeders renteloos geld om de uniformen, trommen, vendels en het vaandel te betalen.

Een geweer en een schietterrein werden aangekocht, dus maar weer geleend van een gildebroeder. Een schuilhut werd gebouwd op ons schietterrein. Deze schuilhut werd al gauw ook gebruikt door de vendeliers, de tamboers en de bazuinblazers voor hun wekelijkse oefenavonden. Het gilde raakte in een stroomversnelling.

Een donateursactie werd opgezet en een bloemenactie, waarbij eenjarig perkgoed bij de dorpsgenoten huis aan huis werd verkocht. De donateursactie werd na enkele jaren afgeschaft maar de Bloemenactie groeide uit tot een groot evenement die we dit jaar alweer voor de 51^e keer begin mei gehouden hebben.

Gilde Sint Anna groeide in een paar jaren uit tot een gilde, dat twee keer zoveel gildebroeders en zusters had dan in het begin van de opbloei en zij voelden zich sterk genoeg om een kringgildedag te organiseren. Zo werd in 1977 de eerste kringgildedag georganiseerd.

Kringgildedagen.

1977 
Op 22 mei 1977 werd de Kringgildedag van kring Kempenland door ons gilde georganiseerd.

Gelukkig brak na een regenachtige, koude week op zondagmorgen de zon door en werd het een prachtige gildedag waar we tevreden op terug konden zien.

1988 
Het jaar 1988 naderde en we maakten ons op om het vijfhonderdjarige bestaan te vieren. Er werden plannen gesmeed om er iets groots van te maken. Een artiestenavond en een Kringgildedag met deelname van ca. 50 gilden uit Kring Kempenland en een tiental uitzonderlijke gastgilden, maakten het feest compleet. Er kwamen ook nieuwe uniformen want de uniformen uit 1969 waren aan vervanging toe. Ook de trommen hadden hun beste tijd gehad.

Op 6 juni 1988 trad ons gilde aan op de door ons georganiseerde Kringgildedag met een nieuw vaandel, nieuwe uniformen en nieuwe trommen. Het werd een prachtige, zonovergotene dag met een mooie optocht en prachtige gastoptredens van o.a. “Die Prangerschützen” uit Bad Ischl (Oostenrijk) die met hun donderbussen een magnifiek schouwspel opvoerden.

1999 
Na 1977 en 1988 volgt logischerwijs 1999. Zouden we nog een keer de handen ineenslaan en de grote klus van een Kringgildedag proberen te klaren. Want we wilden niet alleen een Kringgildedag, maar er moest ook een grote artiestenavond aan verbonden worden. Na ampel beraad werd gekozen voor de groep BLØF. Het bleek een goede keus. Nog nooit had in Riethoven een dergelijk bekende groep gespeeld. Een propvolle grote tent genoot die avond van het optreden van diverse meer of minder bekende muziekgroepen, maar vooral van de popgroep BLØF natuurlijk. Ook de Kringgildedag werd een mooi feest. Hoewel het de hele week geregend had, was het voor het grootste gedeelte van de dag droog en kon het programma netjes afgewerkt worden.

2011 
In 2011 was het dan weer zover. Een mooi jaartal in de 11 jarige reeks (eigenlijk 12 jaar geleden) om onze 4e Kringgildedag te organiseren. Ditmaal trad in de grote feesttent Rowwen Heze op. Er waren zelfs fans uit Brussel. Een geweldig feest voor de kleine gemeenschap Riethoven.

De 69e Kringgildedag werd verbonden aan het thema "Trouw aan tradities". Het was een geweldig schouwspel. Mede door het mooie weer en de goede organisatie werd er door de gilden een prachtige Kringgildedag van gemaakt.

2022 
Na de kringgildedagen in 1977-1988-1999-2011 is 2022 weer passend in de reeks. Lange tijd maakte de Covid pandemie het onzeker of het wel door zou kunnen gaan. Op hoop van beter zijn we in 2020 toch gestart met de eerste voorbereidingen. Deze onzekerheid en de lockdowns maakten de organisatie er niet gemakkelijker erop. Maar na twee afgelaste kringdagen is het er toch van gekomen dat wij onze 5e kringgildedag organiseren in 45 jaar.

Andere activiteiten door de jaren heen

Ook binnen het dorp organiseren we regelmatig een festiviteit. In 1992 werd op het Dorpsplein een grote Breugeliaanse openluchtmaaltijd georganiseerd bij het 550-jarige bestaan van de parochie Sint Willibrordus in Riethoven. Bijna 700 Riethovenaren genoten aan lange tafels op het Dorpsplein van de entourage en van de door gildebroeders samengestelde en verzorgde warme maaltijd. Het was een prachtige gebeurtenis en het gilde heeft veel complimenten in ontvangst mogen nemen.

In 1995 werd een Brabantse koffietafel op het Dorpsplein georganiseerd door het gilde bij de honderdste verjaardag van de vrijheidsboom op het Dorpsplein. Ruim 500 Riethovenaren namen aan deze koffietafel deel en genoten van het spek en kippenboutjes.

In 2005 organiseerde het gilde op 10 juni een grote artiestenavond. Marianne Weber, George Baker, Arne Jansen, René Schuurmans, Frans Duits en anderen traden op en zorgden voor een grandioze sfeer in de feesttent.

In 2008 vonden sommige gildebroeders het wel weer eens tijd voor een openluchtmaaltijd, want dat was alweer even geleden en de Riethovenaren waren toen zo enthousiast. Er werd gekozen voor een Boerenmaaltijd op het gildeterrein, waarbij zo’n 500 gasten aanwezig waren.
Het weer was te mooi, warm en veel zon op de 30e augustus. Gelukkig hadden we een aantal parasols en natuurlijk de schaduw van onze eikenbomen. Iedereen genoot van deze prachtige dag. We hadden de Riethovenaren voor weinig geld weer eens een prettige middag bezorgd.

In 2013 hebben we, ter gelegenheid van ons 525-jarig bestaan en ter verfraaiing van het dorpscentrum, aan de dorpsgemeenschap een sculptuur aangeboden. Natuurlijk moet dit ook op een gepaste wijze gevierd worden. Hiervoor hebben we een meezingavond gehouden ‘Riethoven zingt’. Ca. 600 personen hebben toen een gezellige avond gehad.

Het gilde heeft momenteel ca. 40 gildebroeders en 40 gildezusters. De gildebroeders bekwamen zich in geweerschieten, vendelzwaaien, trommen, bazuinblazen en sinds kort ook in kruisboogschieten. Dit gebeurt allemaal in en rondom ons rustiek gildehuis ‘de Guldhut’ dat we in 2003-2004 in eigen beheer en met de inzet van velen gebouwd hebben.

Het gildegebouw ‘De Guldhut’.

Een nieuwe uitdaging stond voor de deur in het jaar 2000. Ons gildegebouw op het schietterrein was aan vervanging toe. Herstellen zat er niet in, dus zou er een nieuwe gebouwd moeten worden.

Maar bouwen in het buitengebied stuit bijna altijd op problemen, zo ook bij ons. In september 2003 konden we gaan slopen. Praktisch geheel met eigen mensen en eigen middelen werd het nieuwe pand gebouwd. Het werd een groot gildegebouw in boerderijstijl en met bovenverdieping.

Opvallend detail in de grote recreatieruimte is een grote schouw die omlijst wordt door zware oude eikenhouten balken. Deze balken zijn gedeelten van onze oude schutsboom die even voor het koningschieten in 2003 aan de grond was afgebroken.

Een tweede opvallend attribuut is de trapleuning die de trap siert naar de oefenruimte boven. Die trapleuning bestaat uit onze oude vaandelstok van 1842. Sinds 1969 was hij ergens opgeslagen, omdat bij het nieuwe vaandel ook een nieuwe stok was besteld. Wij besloten om deze stok weer een functie te geven, zodat hij weer binnen ons gezichtsveld kwam.

Veel tijd hebben de gildebroeders van Sint Anna aan het nieuwe gebouw besteed, maar we verwachten er ook nog heel lang van te kunnen genieten.

Gilde Sint Anna Riethoven