BROEDERSCHAP OFTE GILDE VAN SINTE ANNA TOT RIJTHOVEN
De oprichting.
Volgens een kopie van het oude reglement werd gilde Sint Anna opgericht in 1488 met consent ende licentie van de paus. De oude kaart begint als volgt:
|
"Alsoo onsen auden voorvaderen in den jaeren onses saligmakers 1488 met consent ende licentie van onsen heijligen vader den paus van Roomen hebben verworven bij opene brieven van octrooi te mogen instellen ende te ordonneren ter eeren ende ter liefde Godts ende St. Anna een broederschap ofte gulde tot Rijthoven." |
Zowel in het oude reglement (ongedateerd) als in het rekeningenboek van 1781 wordt dit jaartal genoemd. Omdat we uit alle eeuwen na de 15e eeuw archiefstukken hebben gevonden over het bestaan van het gilde kunnen we aannemen, dat het gilde continue heeft bestaan.
Het manuaal of rekeningenboek
Het genoemde rekeningenboek, in die tijd meestal manuaal genoemd, werd aangeschaft in 1781. Vooraan werd het vernieuwde reglement ingeschreven, gevolgd door de handtekeningen van de officianten (officieren) van het gilde. Vanaf 1781 zijn alle inkomsten en uitgaven van het gilde opgetekend en deze jaarrekening is praktisch ieder jaar ondertekend door de gehele overheid. Zo kon er dus een complete lijst opgesteld worden van alle koningen, hoofdlieden, vaandrigs en dekens van het gilde.
In 1988, bij het vijfhonderdjarig bestaan van het gilde, zijn zowel het oude reglement als het oude rekeningenboek gerestaureerd door de Tiendschuur in Tilburg. Tegelijkertijd werd door hen ook een nieuw rekeningenboek vervaardigd met, net als het oude boek, handgeschept papier en gebonden volgens de oude methode met smalle reepjes leer.
Gilde Sint Anna of Sacramentsgilde?
De Sacramentsprocessie was een van de belangrijkste activiteiten van het gilde. De deelname daaraan en de daarop volgende maaltijd werden geregeld in het eerste artikel van het reglement. De gildebroeders en zusters moesten “stil ende modest” aan de Sacramentsprocessie deelnemen. Op die dag of op een van de volgende zondagen werd “ene vredelijke maeltijd gehouden”.
Aan deze maaltijd worden nog verschillende artikelen gewijd. Als iemand ruzie met een medebroeder had, moest hij die ander vergeven of ten minste die ander verdragen. Gebeurde dat niet dan werd hij of zij uit het gilde gezet. Men mocht op deze maaltijd ook niet gulzig zijn en niet overmatig drinken. Praten over iemands fouten of tekortkomingen en zaken waardoor ruzie zou kunnen ontstaan, waren verboden.
Het lijkt misschien vreemd, maar al die eeuwen is er maar heel weinig veranderd. In 1967 was datzelfde reglement nog steeds in gebruik. De inkomsten kwamen nog steeds van de opbrengsten van de akkers en de uitgaven werden voornamelijk gedaan voor het teerfeest. Maar er waren tekenen dat er iets ging veranderen.
De opbloei.
In 1935 was de Bond van Schuttersgilden Kring Kempenland opgericht en na de oorlog werden er door deze organisatie kringgildedagen georganiseerd. Op deze dagen kwamen de gilden samen om in wedstrijden te vendelen, trommen, schieten en bazuinblazen. Deelnemen aan gildedagen, dat wilden die van Sint Anna ook wel.
In 1969 trad het gilde aan in nieuwe uniformen, nieuwe trommen, nieuwe vendels en een nieuw vaandel. Een nieuwe tijd brak aan. De opbrengst van de akkers was nu niet meer voldoende om alle kosten te betalen. Een andere manier om geld bijeen te krijgen was er nog niet. Gelukkig leenden enkele gildebroeders renteloos geld om de uniformen, trommen, vendels en het vaandel te betalen.
Een geweer en een schietterrein werden aangekocht, dus maar weer geleend van een gildebroeder. Het gilde raakte in een stroomversnelling. Een donateuractie werd opgezet en een bloemenactie waarbij eenjarig perkgoed bij de dorpsgenoten huis aan huis werd verkocht. De donateuractie werd na enkele jaren afgeschaft, maar de Bloemenactie groeide uit tot een groot evenement.
Het aantal gildebroeders en zusters verdubbelde in een paar jaar tijd en zij voelden zich sterk genoeg om een kringgildedag te organiseren.
Kringgildedagen.
Op 22 mei 1977 werd de kringdag van kring Kempenland door ons gilde georganiseerd. Gelukkig brak na een regenachtige, koude week op zondagmorgen de zon door en werd het een prachtige Gildedag waar we tevreden op terug konden zien.
Het jaar 1988 naderde en we maakten ons op om het vijfhonderdjarige bestaan te vieren. Er werden plannen gesmeed om er iets groots van te maken. Een artiestenavond en een kringgildedag maakten het feest compleet.
Er kwamen ook nieuwe uniformen want de uniformen uit 1969 waren aan vervanging toe. Ook de trommen hadden hun beste tijd gehad. Zouden die ook nog vervangen kunnen worden?
Op 6 juni 1988 trad ons gilde aan op de door ons georganiseerde kringdag met een nieuw vaandel, nieuwe uniformen en nieuwe trommen. Het werd een prachtige, zonovergoten dag met een mooie optocht en prachtige gastoptredens van o.a. “Die Prangerschützen” uit Bad Ischl (Oostenrijk) die met hun donderbussen een magnifiek schouwspel opvoerden.
Gilde Sint Anna was in deze tijd zeer actief in het organiseren van evenementen. In 1
992 werd op het Dorpsplein een grote openluchtmaaltijd georganiseerd bij het 550 jarige bestaan van de parochie Sint Willibrordus in Riethoven. Bijna 700 Riethovenaren genoten aan lange tafels op het Dorpsplein van de door gildebroeders samengestelde en verzorgde warme maaltijd. Het was een prachtige gebeurtenis en het gilde heeft veel complimenten in ontvangst mogen nemen.
In 1995 werd een Brabantse koffietafel op het Dorpsplein georganiseerd door het gilde bij de honderdste verjaardag van de vrijheidsboom op het Dorpsplein. Ruim 500 Riethovenaren namen aan deze koffietafel deel.
Na 1977 en 1988 volgt logischerwijs 1999. Zouden we nog een keer de handen ineenslaan en de grote klus van een kringgildedag proberen te klaren? Sommige gildebroeders waren meteen voor, anderen moesten over de streep worden getrokken. Die zagen op tegen het vele werk, want we wilden niet alleen een kringgildedag, maar er moest ook een grote artiestenavond aan verbonden worden. Na ampel beraad werd gekozen voor de groep BLØF. Het bleek een goede keus. Nog nooit had in Riethoven zo’n bekende groep gespeeld. Een propvolle grote tent genoot die avond van het optreden van diverse meer of minder bekende muziekgroepen, maar vooral van BLØF natuurlijk.
Ook de kringgildedag werd een mooi feest. Hoewel het de hele week geregend had, was het voor het grootste gedeelte van de dag droog en kon het programma netjes afgewerkt worden.
In 2005 organiseerde het gilde op 10 juni een grote artiestenavond. Marianne Weber, George Baker, Arne Jansen, René Schuurmans, Frans Duits een André Hazes look alike treden op en zorgen voor een grandioze sfeer in de feesttent.
In 2011 was het dan weer zover. Een mooi jaartal in de reeks om binnen 34 jaar onze 4e kringgildedag te organiseren. Ditmaal trad in de grote feesttent Rowwen Heze op. Er waren zelfs enkele fans uit Brussel. Een geweldig feest voor de kleine gemeenschap Riethoven.
De 69e kringgildedag werd verbonden aan de slagzin "Trouw aan tradities". Het was een geweldig schouwspel. Mede door het mooie weer en de goede organisatie werd er door de gilden een prachtige kringdag van gemaakt.
De Guldhut.
Een nieuwe uitdaging stond voor de deur in het jaar 2000. Onze schuttershut op het schietterrein was aan vervanging toe. Herstellen zat er niet in, dus zou er een nieuwe gebouwd moeten worden.
Maar bouwen in het buitengebied stuit bijna altijd op problemen, zo ook bij ons.
In september 2003 konden we gaan slopen en aan een nieuwe schuttershut beginnen te bouwen. Het werd een grote schuttershut met bovenverdieping in bo
erderijstijl. Praktisch geheel met eigen mensen en eigen middelen werd het nieuwe pand gebouwd en op 11 juli 2004 door onze eredeken pastoor P. Rijkers ingezegend.
Opvallend detail in de grote recreatieruimte is een grote schouw die omlijst wordt door zware oude eikenhouten balken.
Deze balken zijn gedeelten van onze oude schutsboom die even voor het koningschieten in 2003 aan de grond was afgebroken.
Een tweede opvallend attribuut is de trapleuning die de trap siert naar de oefenruimte boven. Die trapleuning bestaat uit onze oude vaandelstok van 1842. Sinds 1969 was hij ergens opgeslagen, omdat bij het nieuwe vaandel ook een nieuwe stok was besteld. Wij besloten om deze stok weer een functie te geven, zodat hij weer binnen ons gezichtsveld kwam.
Veel tijd hebben de gildebroeders van Sint Anna aan het nieuwe gebouw besteed, maar we verwachten er ook nog heel lang van te kunnen genieten.
De Koningsvogel.
Wanneer iemand tijdens het koningschieten het laatste stuk van de houten vogel af schiet, wordt hem door de hoofdman de zilveren koningsvogel om de hals ge
hangen. Daardoor wordt hij door het gilde aanvaard als koning. Deze koningsvogel van Gilde Sint Anna is al zeer oud, maar helaas ongedateerd. Deskundigen schatten dat deze koningsvogel in de zestiende eeuw is vervaardigd.
Momenteel wordt er geprobeerd door vergelijking de leeftijd en de zilversmid vast te stellen. Hopelijk komen we binnenkort meer te weten over dit oude en waardevolle attribuut.
Onder aan deze koningsvogel hangen twee zeer oude wapenschildjes. Ondanks onderzoek in heraldische boeken en sites op het internet is ook hiervan nog niet alles bekend. Op het ene schildje staat een Brabantse leeuw, maar wie de schenker is blijft onbekend. Op het tweede wapenschild staan drie lopende vossen. Er zijn ontzettend veel wapenschilden met lopende vossen, maar een met drie lopende vossen hebben we nog niet gevonden. Er is dus nog werk te doen.
Het Medaillon.
Het medaillon met bijbehorende keten werd in 1988 vervaardigd door Gerard Cieraad uit Sevenum bij het 500jarige bestaan van het gilde. Het is samengesteld uit diverse delen.
Centraal staat Sint Anna, patrones van het gilde. Aan haar voeten stroomt het beekje De Rijt, waar Riethoven (vroeger Rijthoven) naar is genoemd.
Rechtsonder bevindt zich een trom om de gildebroeders bijeen te roepen. 
Daarboven steken de schutsbomen omhoog, boven de bossen van het gilde uit.
Daaronder is het oude gildeboek afgebeeld en ook spelen er kinderen die verwijzen naar de uitdeling van ijsjes, die het gilde jaarlijks doet bij het teerfeest.
Aan de linkerzijde is de parochiekerk zichtbaar, die net als het gilde ook uit de vijftiende eeuw dateert en waarmee het gilde sterk verbonden is. Daarnaast staat het oude gildehuis van de familie van Deijck, waar het gilde meer dan honderd jaar thuis is geweest. Ook is nog een stuk zichtbaar van de oude schuttershut die in 2003 werd afgebroken, om plaats te maken voor de nieuwe Guldhut.
Het medaillon hangt aan een keten van gegoten zilveren schakels. Op elke schakel is een oude traditie afgebeeld die door het gilde in ere wordt gehouden.